Την Πέμπτη 20 Ιανουαρίου κλείνει ένας χρόνος από την ορκωμοσία του Τζο Μπάιντεν στα καθήκοντα του 46ου Προέδρου των ΗΠΑ. Από τα σκαλιά του Καπιτωλίου ο νέος πρόεδρος διαβεβαίωνε εκείνη την ημέρα του Αμερικανούς επικαλούμενος τον Αβραάμ Λίνκολν ότι η χώρα τους ξέρει “να αγκαλιάζει τους φύλακες αγγέλους της” και τόνισε ότι θα βάλει “όλη του την ψυχή” για να την “ενώσει” .
Ο άνεμος ήταν ούριος σε εκείνη την συγκυρία. Η διεθνής κοινότητα παρακολουθούσε με ικανοποίηση την εκδίωξη του Ντόναλντ Τραμπ από τον Λευκό Οίκο, το Δημοκρατικό Κόμμα ανακτούσε τον έλεγχο της Γερουσίας, ενώ η νέα προεδρία συνέπεσε με την έναρξη των εμβολιασμών και την προσδοκία ότι η χώρα θα τελειώνει μια και καλή με την περιπέτεια της πανδημίας. Με τέτοιο ούριο άνεμο ο Τζο Μπάιντεν φαινόταν έτοιμος να χαράξει το τέλος στη διχαστική προεδρία Τραμπ.
Όμως τους “φύλακες αγγέλους” της ενότητας πρόλαβαν οι δαίμονες της Αμερικής: μέσα σε έναν χρόνο ο αισιόδοξος, καλόκαρδος Τζο Μπάιντεν μετατράπηκε σε έναν πιο κατηφή πρόεδρο, που δίνει μάχη για να σώσει τουλάχιστον κάποιες από τις μεγάλες υποσχέσεις του.
Στις 6 Ιανουαρίου 2022 ένας εντελώς διαφορετικός Τζο Μπάιντεν, παίρνει τον λόγο και πάλι από τα σκαλιά του Καπιτωλίου, ένα χρόνο μετά την εισβολή στο κτίριο υποστηρικτών του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. “Δεν θα επιτρέψω σε κανέναν να βάλει το μαχαίρι στον λαιμό της δημοκρατίας”, τόνισε. “Δεν επιδίωξα αυτή τη μάχη” κατά της πολιτικής βίας και των αυταρχικών τάσεων, αλλά “δεν θα την εγκαταλείψω” είπε σε τόνους τελείως διαφορετικούς από την ενωτική ρητορική των πρώτων ημερών της προεδρίας του .
Η αλλαγή στη ρητορική είναι εμφανής για το 79χρονο Δημοκρατικό, ο οποίος συνήθως προτιμούσε τα ευφυολογήματα από τις βρισιές, τους υπαινιγμούς από την καυστική κριτική.
Όσο καλόκαρδος και να είναι, ο Μπάιντεν δεν είναι πλέον δημοφιλής: σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις μόλις το 42% των Αμερικανών έχει θετική γνώμη για εκείνον, ενώ σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου Κουινίπιακ, το 58% των Αμερικανών πιστεύει ότι η δημοκρατία δεν θα αντέξει τον διχασμό της χώρας, πάνω από την οποία στοιχειώνει η βία και ο τρόμος : η βία των πολιτικών επιθέσεων, των κοινωνικών και φυλετικών ανισοτήτων, ο τρόμος της πανδημίας και τα νεα παγκόσμια ρεκόρ κρουσμάτων, η βία των νεκρών από υπερβολική δόση ναρκωτικών ή από τα πυροβόλα όπλα.
Ο Τζο Μπάιντεν δεσμεύθηκε να γυρίσει τη σελίδα της φονικής πανδημίας covid-19, να εγγυηθεί την ευημερία της μεσαίας τάξης, να αποκαταστήσει το διεθνές κύρος των ΗΠΑ. Υποσχέσεις που τελικώς αποδείχθηκαν υπερβολικές για έναν πρόεδρο με ελάχιστη κοινοβουλευτική ισχύ: στη Γερουσία οι Δημοκρατικοί δεν έχουν παρά 50 +1 ψήφους (αυτή της αντιπροέδρου Κάμαλα Χάρις) έναντι 50 για τους Ρεπουμπλικάνους.
Ο Μπάιντεν “έκανε λάθος πολιτικό υπολογισμό” λέγοντας ότι “έχει πραγματική πλειοψηφία για να κυβερνήσει”, αντί να “εμφανιστεί ως ‘ένας πρόεδρος της συνεργασίας’, όπως είναι στην πραγματικότητα”, εκτιμά ο Κορεντάν Σελίν καθηγητής Ιστορίας και χρονικογράφος στον ιστότοπο Les Jours.
Η θητεία του ξεκίνησε καλά: το σχέδιο ανάκαμψης των ΗΠΑ υιοθετήθηκε γρήγορα, μειώθηκε η ανεργία, αυξήθηκε το ποσοστό εμβολιασμού κατά της covid-19, οι σύμμαχοι των ΗΠΑ φάνηκαν να ενθουσιάζονται με τον νέο πρόεδρο.
Ο Τζο Μπάιντεν βασίζεται στην προσωπικότητά του, η οποία είναι εντελώς αντίθετη από αυτή του προκατόχου του.
Του είναι εύκολο να κάνει πλάκα και να χαριτολογεί, τα δράματα της οικογένειάς του προκαλούν συμπάθεια. Στο πλευρό της συζύγου του Τζιλ καλλιεργεί την εικόνα ενός καλοκάγαθου παππού: μια κούνια για τα εγγόνια του κάτω από τα παράθυρα του Λευκού Οίκου, ένας σκύλος, η λειτουργία της Κυριακής, παγωτά στον καταψύκτη.
Όμως η προεδρία του εκτροχιάστηκε το καλοκαίρι του 2021. Τον Ιούλιο ο Μπάιντεν κήρυξε πρόωρα την “ανεξαρτησία” των ΗΠΑ από την covid-19, την ώρα που το στέλεχος Δέλτα εξακολουθούσε να εξαπλώνεται στη χώρα.
Στη συνέχεια καθυστέρησε να αντιδράσει όταν η αποχώρηση των Αμερικανών στρατιωτών από το Αφγανιστάν αποδείχθηκε χαώδης. Οι Αμερικανοί παρακολούθησαν σοκαρισμένοι την πτώση της Καμπούλ, με τον Μπάιντεν στην οικία του στο Καμπ Ντέιβιντ.
Η υιοθέτηση ενός νομοσχεδίου επενδύσεων ιστορικών διαστάσεων για τις υποδομές, που επικυρώθηκε με τις ψήφους μερικών Ρεπουμπλικάνων, του έδωσε μια ώθηση το φθινόπωρο.
Όμως οι Αμερικάνοι έχουν κουραστεί από την πανδημία, το ένα κύμα της οποίας διαδέχεται το άλλο, και είναι αντιμέτωποι με την αύξηση του πληθωρισμού, την οποία ο Λευκός Οίκος προσπαθεί εδώ και καιρό να περιορίσει.
Κοινοβουλευτικά ναυάγια
Παρά την εμπειρία του – καθώς έχει διατελέσει γερουσιαστής επί περισσότερα από 30 χρόνια και αντιπρόεδρος επί οκτώ – ο Μπάιντεν δεν κατάφερε να σώσει δύο μεγάλα νομοσχέδια από το κοινοβουλευτικό ναυάγιο.
Τον Δεκέμβριο αναγκάστηκε να παγώσει, εξαιτίας ενός διστακτικού γερουσιαστή των Δημοκρατικών, το σχέδιο για τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές δαπάνες ύψους 1,85 τρισεκ. δολαρίων. Το ίδιο σενάριο επαναλήφθηκε τον Ιανουάριο με το νομοσχέδιο που έχει στόχο να προστατεύσει τις ψήφους των Αφροαμερικανών και των άλλων μειονοτήτων, που στην πλειονότητά τους ψηφίζουν τους Δημοκρατικούς, από τους περιοριστικούς νόμους που υιοθέτησαν πολλές Ρεπουμπλικανικές πολιτείες του νότου.
Αυτές οι πολιτείες, με την ευλογία ενός Ανώτατου Δικαστηρίου που επί Τραμπ έκανε μια συντηρητική στροφή, αντιπαρατίθενται με την Ουάσινγκτον για το δικαίωμα στην άμβλωση.
Σε ό,τι αφορά το εξωτερικό ο Μπάιντεν κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για να διατηρήσει ανοικτό έναν δίαυλο επικοινωνίας με τον Κινέζο και τον Ρώσο ομόλογό του—τον Σι Τζινπίνγκ και τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
Όμως μερικές φορές η ομάδα του φαίνεται να αντιμετωπίζει με ψυχρότητα τις προκλήσεις της Κίνας ή της Ρωσίας ή τις διαμαρτυρίες των συμμάχων των ΗΠΑ που αισθάνονται παραμελημένοι.
“Όλα βασίζονταν στη ρητορική της επιστροφής στην κανονικότητα, στην ελπίδα ενός διαλόγου πέρα από τους κομματικούς διαχωρισμούς και στην αντιμετώπιση κατά προτεραιότητα των μεγάλων κρίσεων: της covid-19 και της οικονομίας”, σχολιάζει η Λάρα Μπράουν πολιτικός επιστήμονας στο πανεπιστήμιο Τζορτζ Ουάσινγκτον. Όμως αυτή “η αισιοδοξία τους σε συνδυασμό με την προσδοκία των πολιτών ότι όλα αυτά τα προβλήματα θα επιλύονταν, οδήγησε τον Μπάιντεν και την κυβέρνησή του στην ύβρι”.
Ένα χρόνο μετά από την ορκωμοσία του ο Τζο Μπάιντεν παρακολουθεί την δημοτικότητά του στο 33% είναι η δεύτερη χαμηλότερη (έπειτα από εκείνη του Τραμπ) για οποιονδήποτε πρόεδρο της χώρας μετά την πρώτη χρονιά της θητείας του. Εκτός κάποιας έκπληξης οι Δημοκρατικοί αναμένεται να χάσουν τον έλεγχο του Κογκρέσου στις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου του 2022, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ βρίσκεται όλο και πιο κοντά στην πολιτική επιστροφή του, συνεχίζοντας να αμφισβητεί το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών του 2020.
