Ο καθημερινός βίος των αγωνιστών έχει υποσκελιστεί στη μελέτη της Μεγάλης Ελληνικής Επανάστασης. Οι μάχες, τα ανδραγαθήματα , οι ήττες και οι νίκες μονοπωλούν το ενδιαφέρον μας. Πίσω όμως από όλα αυτά υπάρχει μια δύσκολη καθημερινότητα που βίωναν στα στρατόπεδα οι αγωνιστές.
Οι Έλληνες της εποχής της Επανάστασης φορούσαν φουστανέλα μέχρι το γόνατο, δεμένη με ζώνη στη μέση. Φορούσαν γιλέκο και φέσι, το οποίο περιβαλλόταν από μακρύ μαντήλι (σερβέτα). Τα υποδήματά τους ήταν τα γνωστά δερμάτινα τσαρούχια, ενώ για να προστατεύονται από το κρύο είχαν μάλλινη χλαίνη.
Η τροφή τους ήταν ξηρά, λόγω των συνεχών μετακινήσεων. Έπιναν κρασί, έτρωγαν τυρί, ελιές και ψωμί που έψηναν μόνοι τους. Κουβαλούσαν μαζί τους την τσίτσα, δοχείο για το κρασί και ασκίδιο για το νερό.
Κρέας έτρωγαν, όταν υπήρχε και τις περισσότερες φορές ψητό. Στρατοπέδευαν σε σκιερά μέρη και χαράδρες και συνήθως ο καθένας έφτιαχνε μία καλύβα με κλαδιά (τσαρδάκι).
Μόλις ξυπνούσαν έκαναν τον σταυρό τους στραμμένοι προς ανατολάς και μετά χτενίζονταν. Τα μακριά μαλλιά θεωρούνταν δείγμα ανδρειοσύνης.
Οι πιο γενναίοι περπατούσαν σείοντας το αριστερό τους χέρι. Κάθε πρωί πήγαιναν στον αρχηγό και κάθονταν γύρω του σε κυκλική διάταξη, προκειμένου να ακούσουν τις διαταγές της ημέρας. Αναλόγως των περιστάσεων μπορούσαν να πάρουν και τον λόγο.
Κάθε οπλαρχηγός ήταν υπεύθυνος για την τροφοδοσία του σώματος με τα χρειώδη.
Υπήρχε εντεταλμένος φροντιστής για τα εφόδια. Ο αρχηγός τιμωρούσε τα παραπτώματα ενώ αναλόγως με την βαρύτητα του παραπτώματος, η τιμωρία μπορούσε να είναι και θάνατος.
Οι συνθήκες υγιεινής στα στρατόπεδα κάθε άλλο παρά ιδανικές θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν. Οι ψείρες ταλαιπωρούσαν τους αγωνιστές διαρκώς και για να απαλλαγούν από αυτές τίναζαν τα ρούχα τους πάνω από τη φωτιά. Από τις ψείρες βγήκε και η φράση που χρησιμοποιούσαν οι στρατιώτες όταν λιποτακτούσαν, για να επιστρέψουν στις περιοχές τους. Έλεγαν: «Πάμε ν΄αλλάξουμε». *
Πηγή: * ΦΙΛΗΜΩΝ. Ι. , «ΔΟΚΙΜΙΟΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ», (Αθήνα 1860, τόμος 3ος προλεγόμενα)
Κείμενα: Παύλος Κουτουζής
Εκφώνηση: Άννα Μπάστα
