Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Θουκυδίδη, οι πρώτοι κάτοικοι της Δήλου ήταν Κάρες και Φοίνικες, προελληνικοί πληθυσμοί, για την καταγωγή των οποίων δεν έχουμε καμία ασφαλή αρχαιολογική ένδειξη. Οι παλαιότεροι κάτοικοι της Δήλου έκτισαν (γύρω στο 2500 π.Χ.) τις ελλειψοειδείς καλύβες τους στην κορυφή του λόφου Κύνθος (113μ. ύψος), από όπου, στις ταραγμένες και ανασφαλείς εκείνες εποχές, μπορούσαν εύκολα να εποπτεύουν και να ελέγχουν τη μικρή κοιλάδα και τη θάλασσα ολόγυρα. Οι Μυκηναίοι, που ήλθαν περί τα τέλη του 15ου αι. π.Χ., έχοντας ήδη εδραιώσει την κυριαρχία τους στο Αιγαίο, αισθάνθηκαν αρκετά ασφαλείς ώστε να εγκατασταθούν στη μικρή κοιλάδα, πλάι στη θάλασσα. Το Απολλώνιο ιερό είχε ήδη εδραιωθεί από τους Ομηρικούς χρόνους και έφθασε στην ακμή του στη διάρκεια των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων. Βρίσκεται ακριβώς στην καρδιά των Κυκλάδων. Σήμερα το νησί υπάγεται διοικητικά στο Δήμο Μυκόνου. Ο πληθυσμός του, σύμφωνα με πρόσφατη απογραφή , είναι 24 κάτοικοι, οι οποίοι ανήκουν κατά κύριο λόγο στο προσωπικό του αρχαιολογικού χώρου και του αρχαιολογικού μουσείου της Δήλου (φύλακες και διοικητικοί). Επίσης διαθέτει επίσης μικρό λιμανάκι στη δυτική του πλευρά, το οποίο εξυπηρετεί τα τουριστικά πλοία που φέρνουν επισκέπτες για να θαυμάσουν τον αρχαιολογικό χώρο. Τα περισσότερα αναχωρούν από τη γειτονική Μύκονο. Πρέπει βεβαίως να θυμόμαστε ότι πριν την δύση του ήλιου, πρέπει να έχουμε αποχωρίσει, παίρνοντας μαζί μας έναν πολιτιστικό και ιστορικό θησαυρό ενώ μπορεί να νιώσουμε ότι μία αύρα σοφίας, θα μας ακολουθεί για πάντα. Γνωρίζοντας ότι η Δήλος ανακηρύχθηκε το 1990 Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO.
Από την Ελένη Σούρδη
Το νησί που ένωσε όλους τους λαούς της Μεσογείου
Από το τέλος του 5ου αι. π.Χ. υπήρχαν ήδη λίγες κατοικίες και αγροικίες γύρω από το Ιερό, αλλά η πόλη, που σήμερα αντικρίζει ο επισκέπτης, αναπτύχθηκε μέσα σε λίγες δεκαετίες μετά το 166 π.Χ. όταν οι Ρωμαίοι, που ρύθμιζαν πλέον τις τύχες του Αιγαίου, κήρυξαν ατέλεια για το λιμάνι της Δήλου. Πλούσιοι έμποροι, τραπεζίτες και εφοπλιστές απ’ όλο τον τότε γνωστό κόσμο εγκαταστάθηκαν στο νησί προσελκύοντας ένα μεγάλο πλήθος οικοδόμων, τεχνιτών, γλυπτών, ψηφιδωτών, που έχτισαν γι’ αυτούς πολυτελείς κατοικίες, διακοσμημένες με τοιχογραφίες, ψηφιδωτά δάπεδα και αγάλματα. Υπολογίζεται ότι γύρω στο 90 π.Χ. στο μικρό αυτό νησί, που δεν ήταν παρά μια κουκίδα στο χάρτη της Μεσογείου, κατοικούσαν περίπου 30.000 άνθρωποι. Από τις αναθηματικές επιγραφές και τα ταφικά μνημεία της φαίνεται ότι εκτός από τους Αθηναίους και τους Ρωμαίους, που αποτελούσαν την πλειονότητα του πληθυσμού, στη Δήλο κατοικούσαν άνθρωποι από την Πελοπόννησο, την κεντρική και δυτική Ελλάδα, τη Μακεδονία, τα νησιά του Αιγαίου, τη Θράκη και τον Εύξεινο Πόντο, την Ταυρική Χερσόνησο, την Τρωάδα, τη Μυσία, την Αιολίδα, την Ιωνία, τη Λυδία, την Καρία, τη Λυκία, τη Βιθυνία, την Παφλαγονία, τον Πόντο, την Καππαδοκία, την Πισιδία, την Παμφυλία, την Κιλικία, τη Συρία, τη Μηδία, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Κυρήνη, την Αραβία κ.ά. Έτσι όλοι αυτοί οι διαφορετικοί άνθρωποι άρχισαν να συνυπάρχουν ειρηνικά, να υιοθετούν τον ελληνικό τρόπο ζωής, να μιλούν και γράφουν ελληνικά, να κατοικούν σε ελληνικά σπίτια, να κτίζουν ιερά στα οποία λατρεύουν τους θεούς τους χωρίς κανένα ιδιαίτερο πρόβλημα. Ενώ παράλληλα εργάζονταν και διασκέδαζαν μαζί, ενώ τα παιδιά τους φοιτούσαν στο ίδιο Γυμνάσιο και έπαιζαν και γυμνάζονταν μαζί στις ίδιες παλαίστρες. Έτσι για πρώτη ίσως φορά στην ανθρώπινη ιστορία σ’ αυτή τη μικρή γωνιά της γης συνυπάρχουν ειρηνικά όλοι σχεδόν οι λαοί της Μεσογείου. Ο πλούτος που συγκεντρώθηκε στο νησί και οι φιλικές σχέσεις των Δηλίων με τη Ρώμη ήταν η κύρια αιτία της καταστροφής της Δήλου. Το νησί καταστράφηκε και λεηλατήθηκε δύο φορές: το 88 π.Χ. από το βασιλιά του Πόντου Μιθριδάτη, που ήταν σε πόλεμο με τους Ρωμαίους, και το 69 π.Χ. από τους πειρατές του Αθηνόδωρου, συμμάχου του Μιθριδάτη. Από τότε το νησί έπεσε σε παρακμή και σταδιακά εγκαταλείφθηκε.
Η στιγμή που αναδεικνύεται η αρχαιολογική βασίλισσα ξανά
Η Δήλος, ως ιερός τόπος στον οποίο υπήρχαν λαμπρά οικοδομήματα και ιερά, δεν λησμονήθηκε ποτέ και υπάρχουν πολλές αναφορές από τους περιηγητές για τα ερείπια που ήταν ορατά στο νησί. Πολλά γλυπτά μεταφέρθηκαν σε μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, ενώ μάρμαρα των αρχαίων κτηρίων χρησιμοποιήθηκαν σαν οικοδομικό υλικό από τους κατοίκους των γύρω νησιών. Οι ανασκαφές στη Δήλο άρχισαν το 1873 από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών και την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία. Από το 1904 έως το 1914 αποκαλύφθηκαν υπό τη διεύθυνση του M. Holleaux και χάρη στη γενναία επιχορήγηση του δούκα de Loubat τα σημαντικότερα τμήματα της αρχαίας Δήλου. Περίοδος έντονης ανασκαφικής δραστηριότητας υπήρξε επίσης το διάστημα από το 1958 έως το 1975. Η ανασκαφή συνεχίζεται ακόμη από την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία και τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή, αλλά το κέντρο του θρησκευτικού, πολιτικού και εμπορικού βίου καθώς και μεγάλο μέρος των ιδιωτικών κατοικιών έχουν ήδη αποκαλυφθεί. Φτάνοντας εκεί θα μάθουμε ότι η Δήλος ήταν ένα από τα σημαντικότερα μέρη του αρχαίου ελληνικού κόσμου, με ναούς να τιμούν τη γενέτειρα των δίδυμων θεών Απόλλων και Αρτέμιδος. Ενώ ταυτόχρονα ήταν πολύ σημαντική σε τρεις διαφορετικές αρχαίες εποχές για τρεις διαφορετικούς σκοπούς: ως θρησκευτικός χώρος, ως θησαυροφυλάκιο της Αθηναϊκής Συμμαχίας, και ως εμπορικό λιμάνι.
Η Δήλος, βρίσκεται ΒΔ της Νάξου, Β. της Πάρου, ΒΑ. Της Σίφνου και Σερίφου και 17 ν. μίλια ακριβώς Α. της Σύρου, ΝΑ. Της Άνδρου και Τήνου και μόλις 2 μίλια ΝΔ. της Μυκόνου. Στην έκκεντρη θέση αυτή της Δήλου ως προς τα προηγούμενα νησιά, είναι όλα ορατά από υψώματα των Δηλών και έτσι αποδόθηκε από τους αρχαίους γεωγράφους, και η ονομασία τους σε Κυκλάδες, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου καλούμενα σε «Σποράδες».
Η εμπειρία της γράφουσας:
«Μόλις φτάσαμε στην Δήλο, ο ήλιος έκαιγε, η ερημιά και η δύναμη που έρχεται από τη νεκρή πόλη είναι φοβερή. Κάποιες φορές σωπαίνεις αδύναμος/η να αντέξεις τόση σιωπή. Ο αγέρας και τα έρημα λιοντάρια σε περιμένουν αγέρωχα πάντα. Τα λείψανα των ναών, το θέατρο, τα διάσπαρτα αρχιτεκτονικά μέλη και γλυπτά είναι εκεί παντοτινά, περήφανα. Η ψηλότερη κορυφή της Δήλου είναι ο Κύθνος και από εκεί μπορείς να αγναντέψεις τη Μύκονο, τη Ρήνεια και το απέραντο γαλάζιο. Αρκεί να το θελήσεις, μπορείς να βρεθείς σε άλλη διάσταση, δίνοντας σοφία και δύναμη στον εαυτό σου. Αν βρεθείτε στο νησί των Ανέμων, μη διστάσετε να βιώσετε την άλλη πλευρά της ζωής».
*Πηγές: Δημοσιογραφικό ρεπορτάζ, σε αναδρομές Ιστορικών αλλά και η επίσκεψη της Ε.Σ. στη Δήλο.
*Οι φωτογραφίες μας είναι από το ΑΠΕ.
