Πώς μπορείς να αναγνωρίσεις το Κακό την ώρα που το βιώνεις; Πώς μπορείς να το ξετρυπώσεις, να το φανερώσεις και να μην το υποτιμήσεις αφελώς; Εδώ έγκειται και η μεγάλη ευθύνη.
Με αφορμή τα δεινά στο σημερινό πολιτικό τοπίο, ο Γάλλος δημοσιογράφος και κριτικός των ΜΜΕ ανατρέχει στον Τύπο της εποχής του μεσοπολέμου για να εξετάσει ενδελεχώς το πώς ο δημοσιογραφικός κόσμος αντιμετώπισε το ναζιστικό καθεστώς, τον αντισημιτισμό και τη φρίκη των πρώτων στρατοπέδων. Από τα αρχεία των New York Times έως τον Γαλλικό Τύπο, παρουσιάστηκαν δυνατές φωνές, ικανές να υπογραμμίσουν την έλευση του Κακού, ή υπήρξε αδυναμία εντόπισης του κινδύνου; Πόση επιρροή είχε το Βερολίνο στους εκπροσώπους του Ξένου Τύπου που συγκεντρώνονταν σε ένα συγκεκριμένο στέκι; Ποια τα συμφέροντα των ιδιοκτητών των εφημερίδων; Η παντελής αδιαφορία για τους χίλιους επιβάτες του υπερωκεάνιου Σεντ Λούις, η έλξη για τη ναζιστική νεολαία, οι ελάχιστες απελάσεις δημοσιογράφων και το μποϊκοτάζ του 1933 εξετάζονται, μεταξύ πολλών άλλων, εξονυχιστικά.
Ο συγγραφέας εξετάζει όλες τις πλευρές με έναν γοητευτικό αφηγηματικό και μυθοπλαστικό τρόπο που μας βυθίζει στο σκοτάδι ενός τραγικά επίκαιρου τότε. Όπως σημειώνει και ο ίδιος, στόχος του είναι να συντάξει «μια ταξιδιωτική αφήγηση με επίγνωση των ορίων της, ένα μη τελεσίδικο εργαλείο σκέψης». Τα όποια όρια είναι, δυστυχώς, αδύνατο να διασαφηνιστούν. Η ανθρώπινη φύση πάντα τα υπερβαίνει.
«Η δεκαετία του 1930 μάς έχει στοιχειώσει. Στιγμιότυπα δυστυχίας, δειλίας, ηρωισμού, μυωπίας, νηφαλιότητας, συμπόνιας, διαμαρτυρίας, εκβιασμοί και υπεκφυγές- όλα μοιάζουν να συνηχούν μεταξύ τους, βρίσκουμε αντιστοιχίες κι αναλογίες. Καμία συνολική σύγκριση, όμως, δεν είναι δυνατή: όσο κι αν το προσεγγίζουμε απ’ όλες τις πλευρές, το χιτλερικό ακατονόμαστο παραμένει ένα όριο που κανένα άλλο συμβάν δεν μπορεί να το διαβεί».
Το βιβλίο του Ντανιέλ Σνεντερμάν «Βερολίνο, 1933: Η στάση του Διεθνούς Τύπου μπροστά στον Χίτλερ» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις σε μετάφραση Γιώργου Καράμπελα.
Κώστας Μοστράτος
