Τι να πρωτοαναφέρει κάποιος/α από την αξέχαστη εμπειρία του στο νησί που αποπνέει ένα διαφορετικό αέρα από τα υπόλοιπα. Οι αξέχαστες διακοπές στο συγκεκριμένο μέρος, 23 ν.μ. βορειοδυτικά από τη Ρόδο, είναι μία υπόσχεση για όσους επιθυμούν να έρθουν σε επαφή, με την αίγλη, να γνωρίσουν την Ιστορία και να αναπνεύσουν αιγαιοπελαγίτικο αέρα.
Από την Ελένη Σούρδη
ΠΡΙΝ ΠΑΤΗΣΕΙΣ ΤΟ ΠΟΔΙ ΣΟΥ ΣΤΗ ΣΤΕΡΙΑ ΕΧΕΙΣ ΗΔΗ ΓΟΗΤΕΥΘΕΙ
Σε κερδίζει καταρχήν με το που αντικρίζεις τη θέα του λιμανιού σε συνδυασμό με την επιβλητική αρχιτεκτονική, η οποία δεσπόζει γύρω σου. Μόλις κατέβεις από το πλοίο και αρχίσεις να προχωράς το άπλετο πράσινο θα σε πνίγει. Όσο πιο πολύ αρχίζεις να γνωρίζεις το νησί, ανακαλύπτεις όπου και αν σταθείς, ότι η Τέχνη έχει την τιμητική της. Η αμφιθεατρική όψη της Άνω Σύμης σε συνδυασμό με τον Γιαλό (το λιμάνι) έχει κάτι παραμυθένιο που σου μένει αξέχαστο. Όπου και αν στρέψεις το βλέμμα σου κυριαρχούν τα δίπατα και τρίπατα σπιτάκια φτιάχνοντας κυριολεκτικά έναν πίνακα ζωγραφικής: με χαρακτηριστικά αετώματα ενώ η τελευταία «πινελιά» που μπαίνει στην κορυφή τους, είναι το μάτι του βοδιού.
Έκπληξη αποτελούν οι χρυσαφένιες αμμουδιές του Πανορμίτη, οι οποίες παντρεύονται με το πευκοδάσος, που χαρίζει απλόχερα την σκιά του στου επισκέπτες. Προχωρώντας πιο πάνω συναντάμε το μοναστήρι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Ο ρυθμός μπαρόκ-ροκοκό διαχέεται από το καμπαναριό του και αξίζει κάποιος να κρατήσει την εικόνα αυτή στο μυαλό του, στο μέρος που «αποθηκεύει» τις πιο όμορφες «προσωπικές φωτογραφίες του». Όσο εξερευνάτε περισσότερο τη Σύμη, κάποια στιγμή θα βρεθείτε σε μια όαση από, ένα δάσος γεμάτο από οπωροφόρα δέντρα, αμπέλια και κρυστάλλινα νερά, η περιοχή ονομάζεται Πέδι και αρκετός κόσμος συνδυάζει τη φύση με τα μπάνια του, αφιερώνοντας όλη τη μέρα τους εκεί, μέχρι τη δύση του ήλιου. Όμως υπάρχουν και άλλες δυο μαγικές παραλίες, που μας περιμένουν, (μεταξύ άλλων) να κολυμπήσουμε: η Μαραθούντα και το Νημποριό, οι θάλασσες είναι λάδι και κάθε τοπίο γύρω μας, αποτελεί μία έκπληξη πάντα.
Αναδρομή στην Ιστορία
Η Σύμη είναι γνωστή από τη μυθολογία. Στο νησί, σύμφωνα με την παράδοση γεννήθηκαν οι τρεις Χάριτες. Το σημερινό όνομά της το οφείλει, σύμφωνα με το Διόδωρο το Σικελιώτη, στη Νύμφη Σύμη, που κατά το μύθο ζευγάρωσε με τον Ποσειδώνα, θεό της θάλασσας. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Στην αρχαιότητα τη συναντάμε και με άλλες ονομασίες, όπως Καρική, Έλκουσα, Αίγλη και Μεταποντίς, οι οποίες όμως ήταν προγενέστερες. Πρώτοι κάτοικοι του νησιού θεωρούνται οι Κάρες και οι Λέλεγες από τη γειτονική μικρασιατική ακτή, Φοίνικες και μετά πήγαν εκεί άποικοι από την ηπειρωτική Ελλάδα.
Η ιστορία της στα μετέπειτα χρόνια είναι παράλληλη των υπολοίπων νησιών της Δωδεκανήσου. Έτσι πέρασε αρχικά στη Ρωμαϊκή κυριαρχία και αργότερα αποτέλεσε τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι το 1309 οπότε και κατακτήθηκε από τους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου, που εκτιμώντας την προνομιακή θέση του νησιού, το ώθησαν σε μια μακρά περίοδο ευημερίας, που συνδέεται με την ανάπτυξη του εμπορίου, της ναυσιπλοΐας, της σπογγαλιείας και της ναυπηγικής τέχνης. Η Σύμη, όπως και τα άλλα νησιά της Δωδεκανήσου, είχε την ατυχία να βρεθεί κάτω από ξένους δυνάστες εξήμισι ολόκληρους αιώνες και φυσικό ήταν για την περίοδο αυτή, οι μόνες πηγές πληροφοριών να είναι ταξιδιώτες που την επισκέφθηκαν. Λόγω όμως της γεωγραφικής της θέσης δεν υπήρξαν πολλοί. Ωστόσο οι ταξιδιώτες και οι γεωγράφοι που την επισκέφθηκαν, είτε οι ίδιοι έγραψαν γι’ αυτήν ή την αποτύπωσαν πάνω σε χάρτη – αυτοί είναι λίγοι – είτε κατέγραψαν πολύτιμα στοιχεία για την ιστορία, τα έθιμα και την τοπογραφία της. 1420 Christoforo Buondelmonti Ιταλός Μοναχός Ιερέας που ταξίδεψε από την Φλωρεντία. Έγραψε βιβλίο όπου περιγράφει τη Σύμη και σχεδίασε ένα μάλλον πρωτόγονο χάρτη της Σύμης. Αναφέρει ότι το νησί ονομαζόταν Simie από το Simen που ήταν ο βασιλιάς του ή από τη λέξη Simane που είναι ελληνική απόδοση της λατινικής propinqua, που σημαίνει κοντινή, αφού βρίσκεται πολύ κοντά στην Ανατολή και οι κάτοικοι της κερδίζουν το ψωμί τους από το εμπόριο που κάνουν με τους στεριανούς. Όταν ο Δίας έδιωξε τον Προμηθέα, γιο του Ιαπετού, αυτός ήρθε στη Σύμη και έμαθε στους κατοίκους πολλά πράγματα για να ζουν καλύτερα. Οι κάτοικοι με τις μικρές βάρκες τους ταξιδεύουν ανάμεσα στη Ρόδο και την Τουρκία και κάνουν εμπόριο. Η περιφέρεια του είναι τριάντα μίλια. Το νησί έχει δυο κάστρα. Το ένα βρίσκεται κοντά στη θάλασσα και είναι πολύ γερό. Το άλλο πάνω στο βουνό είναι έρημο. Βγάζει εξαιρετικό κρασί και στα ψηλά βράχια του ζουν κατσίκια.
Τότε ιδρύεται στην Κω το Εθνικό Μέτωπο Πανδωδεκανησιακής Απελευθέρωσης (Ε.Μ.Π.Α.). Το Ε.Μ.Π.Α. διαδίδεται και στη Σύμη. Ο νόμος 518/48 «περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα», δημοσιεύεται στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως τον Ιανουάριο του 1948. Την 7η Μαρτίου του 1948 έγινε και επίσημα η Ένωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα.
Πλούσια ήθη και έθιμα επιβιώνουν ως σήμερα
Χαρακτηριστικό είναι ο Κουκουμάς στις 2 Μαΐου. Στο έθιμο αυτό έπαιρναν μέρος, ανύπαντροι νέοι και νέες. Αποβραδίς, η κυρά του σπιτιού όπου θα γιόρταζαν τον Κουκουμά, έδινε ένα αγγείο της Βενετίας, το ξυστί, σε εφτά νέες για να φέρουν από ισάριθμα σπίτια, που ένα μέλος του λεγόταν Ειρήνη, το λεγόμενο αμίλητο νερό, διότι καθ’οδόν δεν έπρεπε να μιλούν. Στην επιστροφή, έβαζαν μέσα στο ξυστί τα δαχτυλίδια τους και το σκέπαζαν με κόκκινο μαντήλι κι’ ένα μεγάλο κλειδί. Το ξυστί το ανέβαζε, τότε, η κυρά στο ανώι, όπου το άφηνε ως το πρωί, για να το δουν ο ουρανός και τ’ άστρα. Έτσι, πίστευαν ότι θα παντρεύονταν γρήγορα. Το πρωί, μετά την Λειτουργία στο ναό του Αγίου Αθανασίου, μετέβαιναν στο σπίτι όπου έκαναν τον Κουκουμά παίρνοντας θέση γύρω από ένα μπακιρένιο ταψί, το σινί. Η νοικοκυρά κατέβαζε από το ανώι το ξυστί και το έβαζε στο κέντρο του σινιού. Αμέσως οι νέες αφαιρούσαν το κλειδί, το κόκκινο μαντήλι, έβγαζαν τα δαχτυλίδια τους και έβαζαν στο ξυστί φρεσκοκομμένα λουλούδια και γύρω στο σινί καμιά δεκαριά κουτάλια της σούπας. Με τις παλάμες τους χτυπούσαν ρυθμικά το σινί και τα κουτάλια έκαναν ένα ωραίο ήχο, ενώ οι λυράρηδες άρχιζαν να παίζουν μουσική και οι νέες, να τραγουδούν δίστιχα επαινώντας τους αγαπημένους τους. Μετά το γεύμα που πρόσφερε η κυρά, άρχιζαν να καταφθάνουν οι νέοι με τριαντάφυλλο στ’ αυτί και χόρευαν με τις νέες τραγουδώντας άλλα δίστιχα. Στο τέλος του Κουκουμά, η κυρά έδινε σε κάθε νέα ένα κομμάτι από πίττα φτιαγμένη με το αμίλητο νερό, αλάτι και αλεύρι κοσκινισμένο από πρωτότοκη νέα, της οποίας ζούσαν οι γονείς. Λόγω του αλατιού στην πίττα που έτρωγαν, οι νέες διψούσαν και στον ύπνο τους έβλεπαν σε ποιού νέου το σπίτι θα πήγαιναν για να πιουν και να ξεδιψάσουν. Αυτός θα ήταν ο νέος που θα παντρεύονταν.
Ένα άλλο, μακάβριο αυτή το φορά, έθιμο ήταν το Φωνικό του Δωμάτου (εκ του φωνή και του δώμα) που τηρούσαν πιστά οι Συμιακές του Χωριού, όχι του Γιαλού ή του Μουράγιου. Μόλις πέθαινε κάποιος, η χήρα όφειλε να βγει στο δώμα του σπιτιού της τελείως ασυγύριστη, με λυμένα τα μαλλιά και να κλαίει, να φωνάζει και να ωρύεται ώστε να την ακούσουν μέχρι το Μουράγιο, για να τιμήσει πρεπάμενα (εκ του πρέπον) τον άντρα της.
Στη Σύμη θα συναντήσετε το Κάστρο των Ιπποτών, το Πέτρινο Φεγγάρι, τους 20 Ανεμόμυλους, Αρχαιολογικά Μουσεία που προδίδουν τον πλούτο και τον πολιτισμό του νησιού και πάνω από όλα: θα έχετε την «πολυτέλεια» ανάλογα με τα κέφια σας, να ζήσετε την πολυκοσμία ή να απολαμβάνετε την ηρεμία σας, ανά πάσα στιγμή. Καλές διακοπές.
*Οι πηγές μας: ρεπορτάζ Ιστορικών συγγραμμάτων αλλά και η παρουσία της Ε.Σ. στο μαγικό νησί.
*Το φωτογραφικό υλικό μας είναι από το ΑΠΕ.
