Στη σκιά της πανδημίας, βιώνουμε με μια διαφορετική καθημερινότητα, σε ένα κόσμο που σταδιακά μεταβάλλεται. Τα ραδιοκύματα του “Αθήνα 9.84” μεταφέρουν σκέψεις, ιδέες και προβληματισμούς καθώς χαρτογραφείται η επόμενη ημέρα.
Η πράσινη ανάπτυξη και ο ψηφιακός μετασχηματισμός αναμένεται να κυριαρχήσουν παγκοσμίως την επόμενη ημέρα ενώ η πανδημία επιταχύνει τις διεργασίες μετάβασης τονίζει στην συνέντευξή του στον “Αθήνα 9.84” ο καθηγητής του London School of Economics Δημήτρης Βαγιανός ο οποίος μετείχε ως μέλος της ειδικής ομάδας επιστημόνων στην σύνταξη της “έκθεσης Πισσαρίδη” για την Ελληνική οικονομία.
Με εφαλτήριο το Λονδίνο βλέπει την βρετανική πρωτεύουσα εν μέσω της πανδημίας και το περίφημο City να μεταβάλλεται προκειμένου να καταστεί επίκεντρο των χρηματοπιστωτικών εξελίξεων την “επόμενη ημέρα” με σημείο αναφοράς την πράσινη ανάπτυξη και την ανάπτυξη προιόντων για το περιβάλλον και τους ρύπους.
Η πράσινη ανάπτυξη
“Αυτό είναι ένα στοίχημα που έχουν βάλει καθώς υπάρχουν αρκετές απειλές για το City με το Brexit. Θεωρούν ότι αυτό μπορεί να βοηθήσει για να κρατήσει ένα σημαντικό μερίδιο της δραστηριότητάς του” λέει ο κ. Βαγιανός στην εκπομπή “Μία ημέρα στην Αθήνα” (27/11/20) Ως επικεφαλής στο Κέντρο Paul Woolley παρακολουθεί ακριβώς τις τάσεις και τις προοπτικές των χρηματαγορών σε ένα κόσμο που μεταβάλλεται συνεχώς με σημείο αναφοράς την Πράσινη Οικονομία την οποία η Ε.Ε θα υποστηρίξει με μεγάλα χρηματικά ποσά για επενδύσεις και νέες τεχνολογίες.
“Σίγουρα είναι ένας κρίσιμος τομέας της οικονομίας για την επόμενη ημέρα. Η Ευρώπη πρωτοστατεί σε αυτό παγκoσμίως και ελπίζουμε ότι τώρα με την εκλογή του Μπάιντεν θα έχουν και οι ΗΠΑ ένα πιo σημαντικό ρόλο. Πάντως σίγουρα θα υπάρχουν όλο και περισσότερες επενδύσεις και πόροι που θα κατευθύνονται προς αυτή την κατεύθυνση”.
Η επόμενη ημέρα και οι κοινωνικές ανισότητες
Εν τω μεταξύ εν μέσω της πανδημίας διεθνώς πολλοί κλάδοι αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες και έχουν επηρεαστεί άμεσα, όπως οι αερομεταφορές με απολύσεις και μειώσεις προσωπικού, κλυδωνισμούς έχει και το τραπεζικό σύστημα ενώ άλλες εταιρίες στρέφονται και επενδύουν στην ηλεκτροκίνηση. Προς τα που μεταβαίνει η Οικονομία την επόμενη ημέρα;
“Σαφώς προς μία κατεύθυνση όπου η τεχνολογία και η έρευνα θα παίξουν μεγαλύτερo ρόλο.
Ένα από τα πράγματα που ανέδειξε η πανδημία είναι και η σημασία της τεχνολογίας τόσο στις ιατρικές επιστήμες αλλά και γενικότερα. Σίγουρα οι ψηφιακές τεχνολογίες θα έχουν όλο και περισσότερη σημασία ενώ επιταχύνεται ο ψηφιακός μετασχηματισμός της οικονομίας. Η πανδημία επιτάχυνε αυτή την διαδικασία. Οπότε αυτοί είναι τομείς όπου θα δοθεί σαφώς μεγαλύτερο βάρος τα επόμενα χρόνια μαζί με τις πράσινες τεχνολογίες . Ένα άλλο ζήτημα που η τωρινή συγκυρία ανέδειξε είναι οι κοινωνικές ανισότητες οι οποίες έχουν ενταθεί με την πανδημία. Αυτό είναι το κάδρο στο οποίο θα πορευθούμε τα επόμενα χρόνια”.
Το ανθρώπινο κεφάλαιο
Ήδη η εξελισσόμενη 4η βιομηχανική επανάσταση και η αυτοματοποίηση της παραγωγής έχουν δημιουργήσει μια διελκυστίνδα με συρρίκνωση του προσωπικού και κοινωνικές ανισότητες, όπως σημείωσε ο καθηγητής κ. Δ.Βαγιανός. Τι αντίβαρα μπορεί να δημιουργήσει η κοινωνία των ανθρώπων. Άλλωστε ακόμα και σε καθαρά ωφελιμιστικό επίπεδο οι εταιρίες που θα κυριαρχήσουν στο μέλλον χρειάζονται πάντα καταναλωτικό κοινό που μπορεί να αγοράσει τα προιόντα.
“Νομίζω ότι το πλέον σημαντικό είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο” σημειώνει ο κ. Βαγιανός “Δηλαδή πρέπει να επενδύσουν οι κοινωνίες πάρα πολύ στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση, μετά το σχολείο και το πανεπιστήμιο. Να επενδύσουν στην δια βίου εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση ώστε καθώς αλλάζουν συχνά οι εργασιακές απαιτήσεις να μπορούν οι εργαζόμενοι να έχουν πάντα τις κατάλληλες δεξιότητες. Είναι σημαντική η εκπαίδευση από το κράτος και να μπορεί να ανταποκριθεί σε αυτές τις απαιτήσεις”
“Η έκθεση Πισσαρίδη”
Ως μέλος της ομάδας με επικεφαλής της διακεκριμένο οικονομολόγο κ. Χριστόφορο Πισσαρίδη, η οποία συνέταξε την περίφημη “Εκθεση Πισσαρίδη” , ο κ. Βαγιανός δίνει την δική του οπτική ως προς το επίκεντρο της μελέτης για την ελληνική οικονομία.
” Η έκθεση σχετίζεται με πολλά από αυτά που ήδη συζητήσαμε. Δηλαδή δίνει σημαντικό βάρος στην προστασία του περιβάλλοντος, στην πράσινη ανάπτυξη και τις ψηφιακές τεχνολογίες και γενικότερα στην έρευνα και την καινοτομία.
Το βασικό της έκθεσης είναι ότι πρέπει να αυξηθεί η παραγωγικότητα στην χώρα, η παραγωγικότητα των Ελληνικών επιχειρήσεων. Διότι στο “τέλος της ημέρας” αυτό που καθορίζει τα εισοδήματα στην χώρα, δεν είναι το κράτος με τις αποφάσεις του, αλλά το πόσο παραγωγικές είναι οι ελληνικές επιχειρήσεις. Πολλές από τις προτάσεις της έκθεσης αποσκοπούν στο πώς θα διευκολυνθεί η παραγωγή, να μειωθούν τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις. Πέρα από αυτό ένα άλλο τμήμα της έκθεσης αφορά την επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο κα πως να επιτευχθεί και να βελτιωθεί η κοινωνική συνοχή”.
Η έκθεση περιλαμβάνει ένα πλήθος των προτάσεων και επισημάνσεων. Ένα σύνολο 20 τομέων με πέντε προτάσεις σε κάθε τομέα. Ανάμεσα σε αυτές ορισμένες κρίνονται ως πλέον εφαρμόσιμες άμεσα η/και ως προτεραιότητες.
“‘Έχουμε θέσει αρκετές προτεραιότητες στην έκθεση αλλά έχουμε βάλει κάποιες ως σημαντικότερες και πιο άμεσες” λέει στον “Αθήνα 9.84” ο κ. Δ.Βαγιανός. Μεταξύ αυτών υπογραμμίζει την ανάγκη η μείωση της φορολογίας.
“Μια σημαντική προτεραιότητα είναι να μειωθεί το φορολογικό βάρος στην εργασία, την επίσημη μισθωτή εργασία, το οποίο είναι πάρα πολύ υψηλό. Όταν λέμε φορολογικό βάρος εννοώ και το βάρος με τις ασφαλιστικές εισφορές. Προς αυτή την κατεύθυνση είναι και η πρόταση της έκθεσης για αλλαγή ενός τμήματος της ασφάλισης. Να γίνει κεφαλαιοποιητικό και ο εργαζόμενος να έχει ένα ατομικό κουμπαρά. Να αισθάνεται ότι οι εισφορές του ανήκουν. Να μην βλέπει τις εισφορές τους σαν ένα φόρο στην εργασία. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να γίνει σχετικά γρήγορα.
Ένα άλλο σημαντικό αφορά τις επενδύσεις σε υποδομές οι οποίες τώρα μπορούν να διευκολυνθούν με τα ευρωπαικά κονδύλια από το Ταμείο Ανάπτυξης. Ένα παράδειγμα είναι η ενεργειακή εξοικονόμηση για τα κτίρια το οποίο μπορεί να επιτύχει πολλά πράγματα συγχρόνως. Δηλαδή οικονομία στην ενέργεια από την απόδοση των κτιρίων και παράλληλα να δημιουργήσει πολλές νέες θέσεις εργασίας για ένα σημαντικό διάστημα. Υπάρχουν και προτάσεις για τις υποδομές για να βελτιωθεί η χώρα ως διαμετακομιστικός κόμβος. Άλλες προτάσεις αφορούν την βελτίωση του συστήματος κατάρτισης για τους εργαζόμενους με επεμβάσεις στο σύστημα εκπαίδευσης”.
Σύνθετο εγχείρημα και Δημογραφικό πρόβλημα
Στον αντίποδα σκέπτεται κανείς, στο πέρασμα του χρόνου πόσα προγράμματα κατάρτισης “έγιναν για να γίνουν”, μελέτες που έμειναν στα συρτάρια και πόσες επιτροπές συνεδρίασαν χωρίς το περιεχόμενο των εργασιών να υλοποιηθεί. Την ίδια στιγμή υπάρχει ο εύλογος φόβος των εργαζομένων μην γίνουν θύματα αυθαιρεσίας. Φόβοι εκφράζονται και σε επίπεδο συνταξιοδοτικό όταν τα χρήματα έχουν επενδυθεί σε ένα επενδυτικό κεφάλαια το οποίο “δεν πήγε καλά” και εξανεμίζονται κόποι μιας ζωής. Ένα σύνθετο εγχείρημα…
“Ναι , σύνθετο εγχείρημα” απαντά ο κ. Βαγιανός και προσθέτει ότι το θέμα των συντάξεων, είναι “απλό. “Εδώ υπάρχει ένα τεράστιο δημογραφικό πρόβλημα για την χώρα. Με το σημερινό σύστημα δεν θα υπάρχουν συντάξεις στο μέλλον. Θα είναι πολύ χαμηλότερες γιατί απλά δεν θα υπάρχουν νέοι να πληρώνουν τις συντάξεις των μεγαλύτερων.
Αυτό καθιστά το ζήτημα τρομερά επείγον. Αυτό που προτείνουμε δεν είναι όπως πχ στην Χιλή το σύστημα Πινοσέτ, όπως λένε μερικοί. Οι περισσότερες ευρωπαικές χώρες έχουν έναν σημαντικό κεφαλαιοποιητικό πυλώνα.
Αυτό που προτείνουμε είναι ένα σχετικά μικρό κομμάτι των συντάξεων να γίνει κεφαλαιοποιητικό, ένα 20% ενώ στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης είναι μεγαλύτερο ποσοστό. Είναι αναπόφευκτο με βάση τα δημογραφικά δεδομένα στην χώρα”.
Τα Ελληνικά πλεονεκτήματα
“Η Ελλάδα έχει σημαντικά πλεονεκτήματα όπως τονίζουμε και στην έκθεση. Κατ αρχήν η γεωγραφική της θέση στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων. Ουσιαστικά μπορεί να αυξήσει τον ρόλο της στις ροές του παγκοσμίου εμπορίου και για αυτό χρειάζεται αναβάθμιση των υποδομών. Προφανώς πλεονέκτημα είναι και ο Πολιτισμός και η καλύτερη σύνδεση του τουριστικού προιόντος με την πλούσια πολιτιστική παράδοση. Το άλλο είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο. Υπάρχουν πολλοί καλά εκπαιδευμένοι Έλληνες αρκετοί εκ των οποίων βρίσκονται στο εξωτερικό και μπορεί η Ελλάδα να τους προσελκύσει ενώ μπορεί να αξιοποιηθεί καλύτερα και το ανθρώπινο κεφάλαιο που βρίσκεται στην χώρα. Εκεί υπάρχει συγκριτικό πλεονέκτημα”.
Γ. Αποστολίδης
