Κρίσιμες αποφάσεις για την κυβέρνηση μετά τις ολιγοήμερες διακοπές του Αυγούστου καθώς καλείται να αποφασίσει εάν θα κινηθεί σε γραμμή συμβιβασμού με τους θεσμούς για την ταχύτητα και το εύρος εφαρμογής των φοροελαφρύνσεων ή αν θα επιλέξει να τηρήσει τις προεκλογικές της υποσχέσεις με μονομερείς ενέργειες, με πιθανότερη κατάληξη τη σύγκρουση με τους δανειστές.

Και επειδή το σενάριο διάρρηξης των σχέσεων με τους πιστωτές θεωρείται ακραίο, ένας πολιτικός συμβιβασμός για το δεύτερο κύμα μειώσεων φόρων σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις είναι η προτιμότερη λύση.

Το στίγμα για περιορισμένες φοροελαφρύνσεις το 2020 και συγκεκριμένα μόνο για την επιχειρηματική κοινότητα (μείωση του συντελεστή στο 24% για τα εισοδήματα του 2019) έδωσε ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας.

Σύμφωνα με τον κ. Σταϊκούρα, οι όποιες αποφάσεις για χαλάρωση της περιοριστικής πολιτικής θα είναι με βάση τον δημοσιονομικό χώρο που θα προβλέπει ο προϋπολογισμός του 2020. Ηδη από τα στοιχεία για τα έσοδα, που έχουν συλλέξει τα μόνιμα τεχνικά κλιμάκια των θεσμών στην Αθήνα, ο στόχος 3,5% του ΑΕΠ το 2019 θα καταστεί εφικτός, όχι όμως και του 2020 που θεωρείται αμφισβητήσιμος.

Βέβαια, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, το δημοσιονομικό «κενό» του 2020 δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί από την τεχνική αντιπροσωπεία των θεσμών διότι περιμένουν τα νεότερα στοιχεία από τα έσοδα και τις δαπάνες για να οδηγηθούν σε ασφαλή συμπεράσματα για την πορεία του προϋπολογισμού τον επόμενο χρόνο. Αυτά όμως που θα κάνουν τη διαφορά και θεωρούνται «βαρόμετρο» για τη φορολογική πολιτική του 2020 είναι τα στοιχεία για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας στο β’ φετινό τρίμηνο του 2019.

Για τους εκπροσώπους των πιστωτών ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ, ο οποίος στο α’ τρίμηνο του 2019 κινήθηκε σε ρηχά νερά, μόλις 1,3%, είναι συνδεδεμένος με την ταχύτητα εκπλήρωσης των προαπαιτούμενων στο κρίσιμο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων («κόκκινα» δάνεια, μείωση του «στοκ» των ληξιπρόθεσμων οφειλών του κράτους, αποκρατικοποιήσεις, κ.ά.).

Η υλοποίησή τους εκτιμάται ότι θα ανοίξει σε επίσημο πεδίο τις συζητήσεις για χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα από το 2021 και οι οποίες στη φάση που βρίσκεται η χώρα και η ελληνική οικονομία είναι ακόμη νωρίς να ξεκινήσουν. Παρασκηνιακά ζυμώνεται από το οικονομικό επιτελείο το σενάριο να συνυπολογίζονται στο πρωτογενές πλεόνασμα οι επιστροφές κερδών από τα ελληνικά ομόλογα (ANFA’s, SNP’s) που βρίσκονται στο «χαρτοφυλάκιο» της ΕΚΤ και των ευρωπαϊκών κεντρικών τραπεζών.

Η χώρα μας, εφόσον είναι συνεπής στις μεταρρυθμιστικές δεσμεύσεις της, λαμβάνει συνολικά 1,3 δισ. ευρώ ετησίως από τα εν λόγω κέρδη έως το 2022, τα οποία ωστόσο, με βάση τον ορισμό της μεταμνημονιακής εποπτείας, δεν προσμετρώνται στο πρωτογενές πλεόνασμα. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, θα προέκυπτε έμμεση μείωση του πρωτογενούς πλεονάσματος κατά 0,7% του ΑΕΠ και θα διασφαλιζόταν δημοσιονομικός χώρος για φοροελαφρύνσεις.

Μετά από όλα αυτά, η κυβέρνηση στρέφει το βλέμμα της στις συναντήσεις που θα έχει το επόμενο διάστημα με τους εταίρους-δανειστές που μεταφράζεται με αλλαγή των προτεραιοτήτων και επιστροφή στην πραγματικότητα. Το πρόγραμμα με τα ραντεβού και τις ημερομηνίες-σταθμούς για τη χώρα έχει ως εξής:

*5 Σεπτεμβρίου, EuroWorking Group – EWG: Το ενδιαφέρον της συνεδρίασης είναι αρκετά μεγάλο διότι πρόκειται για το πρώτο μπρα ντε φερ ανάμεσα στις δύο πλευρές. Θεωρείται σημείο εκκίνησης των διαπραγματεύσεων για τον προϋπολογισμό του 2020, το δημοσιονομικό κενό, τα περιθώρια για φοροελαφρύνσεις και φυσικά το θέμα για την πρόωρη αποπληρωμή των ακριβών δανείων του ΔΝΤ.

*13 Σεπτεμβρίου, Eurogroup: Ολόκληρο το πακέτο «Ελλάδα» μαζί με το θέμα της πρόωρης εξόφλησης των ακριβών δανείων του ΔΝΤ θα είναι κεντρικό θέμα συζήτησης στην υπουργική σύνοδο που θα πραγματοποιηθεί στο Ελσίνκι της Φινλανδίας.

*16 Σεπτεμβρίου, 4η αξιολόγηση: Με την έλευση των τεσσάρων εκπροσώπων των θεσμών ξεκινά και επίσημα η νέα μεταμνημονιακή αξιολόγηση του ελληνικού προγράμματος. Κεντρική θέση σε αυτές τις συζητήσεις θα έχει το προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού όπου τα βασικά μεγέθη θα «χτιστούν» με βάση τη δέσμευση για πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ το 2020.

* 26 Σεπτεμβρίου, Euroworking Group: Στη συγκεκριμένη συνεδρίαση θα συζητηθούν τα συμπεράσματα της 4ης αξιολόγησης.

*7 Οκτωβρίου, προσχέδιο Προϋπολογισμού 2020: Στο κείμενο του προσχεδίου θα αποτυπωθούν οι φορολογικές ελαφρύνσεις του επόμενου έτους αλλά και οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας.

* 9 Οκτωβρίου, Eurogroup: Δεύτερη υπουργική σύνοδος όπου το ελληνικό θέμα θα βρίσκεται πολύ ψηλά στην ατζέντα της συνεδρίασης.

Κεντρικό θέμα της 4ης μεταμνημονιακής αξιολόγησης θα είναι τα περίπου 2,5 δισ. ευρώ του δημοσιονομικού «κενού» που έβλεπε η Κομισιόν για τον επόμενο χρόνο στην έκθεση την οποία δημοσιοποίησε τον Ιούνιο.

Η ελληνική πλευρά φιλοδοξεί πως θα πετύχει έναν αμοιβαία αποδεκτό συμβιβασμό για τα 1,8 δισ. ευρώ των φοροελαφρύνσεων, χωρίς να πειράξει το αφορολόγητο που σε θεωρητική βάση είναι η μοναδική «δεξαμενή» από την οποία θα μπορούσαν να καλυφθεί μέρος του δεύτερου κύματος των μειώσεων στους φόρους.

Η κυβέρνηση ποντάρει επίσης στα κεφάλαια από το «μαξιλάρι» αλλά και στο προβάδισμα που της δίνει στις διαπραγματεύσεις το ιστορικά χαμηλό επίπεδο στο οποίο έχουν μειωθεί τα επιτόκια των ελληνικών ομολόγων.

Παράλληλα, θετική απήχηση θα έχει στους ξένους το «ψαλίδι» που θα μπει στις κρατικές δαπάνες οι οποίες σκανάρονται κωδικό προς κωδικό με στόχο την εξοικονόμηση ποσού ίσως και άνω του 1 δισ. ευρώ για το 2020.

Αυτή την περίοδο τα μόνιμα τεχνικά κλιμάκια που βρίσκονται στην Αθήνα δουλεύουν πάνω στα στοιχεία του προϋπολογισμού αλλά και σε όλες τις εκκρεμότητες της αξιολόγησης οι οποίες έχουν αφήσει ουρές.

Σε αυτό το πλαίσιο οι δεσμεύσεις που θα μπουν στο τραπέζι θα είναι το μεγάλο μέτωπο της μείωσης του όγκου των κόκκινων δανείων, το ακριβές χρονοδιάγραμμα της πλήρους άρσης των κεφαλαιακών περιορισμών (capital controls), η μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου προς ιδιώτες, το το Κτηματολόγιο, η στελέχωση της ΑΑΔΕ, οι εξελίξεις στον τομέα της ενέργειας, οι άλλες αποκρατικοποιήσεις και το θέμα της επένδυσης στο Ελληνικό.

Οι επικεφαλής των θεσμών αναμένεται να παραμείνουν στην Αθήνα περίπου μια εβδομάδα και θα αποχωρήσουν έχοντας συγκεντρώσει όλο το απαραίτητο πακέτο των στοιχείων που θα συζητηθεί στο Euroworking Group στις 26 Σεπτεμβρίου ενόψει του Eurogroup στις 9 Οκτωβρίου αλλά και της προετοιμασίας της νέας έκθεσης της Κομισιόν για τη μεταμνημονιακή εποπτεία που αναμένεται στο τέλος Οκτωβρίου.

Από τα συμπεράσματα της έκθεσης θα εξαρτηθεί και η εκταμίευση των 644,4 εκατ. ευρώ που αποτελούν επιστροφές κερδών από τα ελληνικά ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους η ΕΚΤ και οι κεντρικές τράπεζες της ευρώ ζώνης.

Χριστιάννα Κούσιου